5. Sınıf Matematik Sözlüğü

açınım: Geometrik cisimlerin yüzeyinin düzlemsel olarak açılması.
alan: Sınırlı bir bölge yüzeyinin büyüklüğü.
aritmetik ortalama: Bir diziyi oluşturan sayısal değerler toplamının o dizide yer alan değerler sayısına bölünmesiyle elde edilen sonuç.
Atatürk ve matematik: Atatürk, 1936 ile 1937 yıllarında “Geometri” isimli bir kitap yazmış ve yazdıklarının bir kısmını okullarda ders olarak anlatmıştır. Bugün kullandığımız pek çok matematik teriminin Türkçe karşılığını bulmuştur. Ayrıca ölçüler konusunda uluslararası standartlar getirmiştir.
basamak: Bir sayıda rakamların yazıldığı yer.
boyut: Doğruların, yüzeylerin veya cisimlerin ölçülmesinde ele alınan üç doğrultudan –“uzunluk”, “genişlik” ve “derinlik”– her biri.
bölük: Sayılar soldan sağa doğru üçerli gruplara ayrıldığında gruplardan herbirine bölük denir.
çember: Düzlemde sabit bir noktadan eşit uzaklıkta bulunan noktaların oluşturduğu kapalı eğri.
çevre uzunluğu (çember için): Çemberin uzunluğudur.
çevre uzunluğu (çokgen için): Düzlem üzerindeki bir şekli sınırlayan çizginin uzunluğu.
çokgen: Düzlemde üç ya da daha fazla doğru parçasının oluşturduğu kapalı şekil.
daire: Bir çemberle bu çemberin sınırladığı düzlemsel bölgedir.
denk kesir: Bir bütünde aynı oranı gösteren kesir.
dikdörtgen: Bütün açıları dik olan dörtgen.
dikdörtgen piramit: Tepeleri ortak bir noktada birleşen, tabanları da bir dikdörtgenin birer kenarı olan üçgenlerden oluşmuş geometrik cisim.
dikdörtgenler prizması: Tabanları ve karşılıklı yan yüzleri birbirine paralel dikdörtgensel bölge olan geometrik cisim.
doğal sayı: 0, 1, 2, 3, … olarak sonsuza kadar giden sayılardan her biri.
doğal sayılarla bölme işlemi: Doğal sayılardan birinin diğerinde ne kadar olduğunu bulma işlemi.
doğal sayılarla çarpma işlemi: Doğal sayılardan birinin diğeri kadarını bulma işlemi.
doğal sayılarla çıkarma işlemi: Doğal sayılar veya nicelikler arasındaki farkı bulma işlemi.
doğal sayılarla toplama işlemi: Doğal sayıları veya nicelikleri birbirine ekleyip toplamını bulma işlemi.
düzgün çokgen: Tüm kenarlarının uzunlukları ve iç açılarının ölçüleri eşit olan çokgen .
düzlem: Uzunluğu ve genişliği olan iki boyutlu nesne.
eş küpler: Her yönden birbirinin eşi olan küpler .
eşkenar dörtgen: Bütün kenar uzunlukları ve karşılıklı açıları birbirine eşit olan dörtgen.
hacim: Bir cismin uzayda doldurduğu boşluk.
kare: Bütün açıları dik ve bütün kenarları birbirine eşit olan düzgün dörtgen.
kare piramit: Tepeleri ortak bir noktada birleşen, tabanları da bir karenin birer kenarı olan üçgenlerden oluşmuş geometrik cisim.
kare prizma: Tabanları birbirine paralel karesel bölge ve karşılıklı yan yüzleri birbirine paralel dikdörtgensel bölge olan geometrik cisim.
kesirleri birbirine çevirme: Bileşik kesri tam sayılı kesre, tam sayılı kesri bileşik kesre dönüştürmek.
kesirleri karşılaştırma: Kesirlerin belirttikleri büyüklükleri inceleyerek birbirine göre büyük, küçük ya da eşit olduklarını belirtmek.
kesirleri sıralama: Kesirleri belirttikleri büyüklüklere göre büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe doğru sıralamak.
kesirlerle çarpma işlemi: Bir kesrin diğer bir kesir kadarını belirleme.
kesirlerle çıkarma işlemi: Kesirleri veya kesirlerin belirttiği nicelikleri birbirinden eksiltip farkı bulma işlemi.
kesirlerle toplama işlemi: Kesirleri veya kesirlerin belirttiği nicelikleri birbirine ekleyip toplamını bulma işlemi.
kesri verilen bütünü bulma: Bir basit kesir kadarı verilen çokluğun tamamını belirlemek.
kısa yoldan bölme işlemi: Son üç basamağı sıfır olan en çok yedi basamaklı doğal sayıları 10’un, 100’ün ve 1000’in en çok dokuz katı olan doğal sayılara kısa yoldan bölme işlemi.
kısa yoldan çarpma işlemi: En çok dört basamaklı doğal sayılarla 10’un, 100’ün ve 1000’in en çok dokuz katı olan doğal sayıları kısa yoldan çarpma işlemi.
küp: Tüm yüzleri karesel bölge olan prizma.
olasılık: Bir olayın olabilirlik derecesinin 0 ile 1 arasındaki bir oranla gösterilmiş biçimi.
ondalık kesir: Paydası 10, 100 veya 1000 olan kesir.
ondalık kesir oluşturma: Verilen rakamları bir kez kullanarak, virgül yardımıyla çeşitli ondalık kesirler elde etmek.
ondalık kesirleri karşılaştırma: Ondalık kesirleri basamaklarındaki sayı değerleri incelenerek küçükten büyüğe ya da büyükten küçüğe sırlamak.
ondalık kesirlerle çıkarma işlemi: Ondalık kesirlerin belirttiği nicelikleri birbirinden eksiltip farkını bulma işlemi.
ondalık kesirlerle toplama işlemi: Ondalık kesirlerin belirttiği nicelikleri birbirine ekleyip toplamını bulma işlemi.
oran: İki nesne arasında büyüklük, nicelik, derece bakımından veya parça ile bütün arasında bulunan ilişki.
örüntü (sayı): Sayıların belirli bir kural çerçevesinde birbirini takip ederek gelmesi.
paralelkenar: Karşılıklı kenarları eşit ve paralel olan dörtgen.
pi: Çemberin ya da dairenin çevre uzunluğunun çap uzunluğuna oranı.
sıvıları ölçme: Sıvıların miktarını uygun araçlar ve yöntemler uygulayarak sayısal sonuçlarla belirlemek.
şema: Bazı verileri veya verilere dayalı ayrıntıları çizimle gösterme.
tablo: Birbiriyle olan ilgilerine göre düzenlenerek yazılmış verilerin hepsi:
uzay: Nesnelerin içinde bulunduğu yer.
uzunlukları ölçme: Bir nesnenin bir ucundan öbür ucuna kadar olan uzaklığını ya da iki nokta arasındaki uzaklığı uygun araçlar ve yöntemler uygulayarak sayısal sonuçlarla belirlemek.
üçgen piramit: Tepeleri ortak bir noktada birleşen, tabanları da bir üçgenin birer kenarı olan üçgenlerden oluşmuş geometrik cisim.
üçgen prizma: Tabanları birbirine paralel üçgensel bölge ve yan yüzleri dikdörtgensel bölge olan geometrik cisim.
üçgenlerin sınıflandırılması: Üçgenlerin, açılarının dar, geniş ya da dik oluşuna ve kenarlarının çeşitkenar, ikizkenar ve eşkenar oluşuna göre sınıflandırılması.
üslü gösterim: Bir doğal sayıyı , en fazla üç defa yan yana çarpma şeklinde yazarak kısa yoldan göstermek.
veri: Ölçüm, sayım, deney, gözlem ya da araştırma yolu ile elde edilen sonuçlar.
yamuk: Karşılıklı kenar çiftlerinden en az biri paralel olan dörtgen.
yuvarlama: Bir sayının çeşitli sebeplerle, birler, onlar ya da yüzler basamağındaki sayıların en yakın onluk, yüzlük ya da binliğe dönüştürülmesi.
yükseklik: Nesnelerin tabanlarından tepelerine veya tepelerinden tabanlarına inilen dikmenin uzunluğu.
yüzde: Bir bütünün 100 eş parçasından alınan miktarı gösteren ifade.
yüzdeleri karşılaştırma: Bir bütünün 100 eş parçasından alınan miktarları gösteren ifadelerin karşılaştırılması.
yüzdeyi ondalık kesre çevirme: Bir bütünün 100 eş parçasından alınan miktarı gösteren ifadeyi ondalık kesir olarak yazma.
zaman: Bir işin, bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçmekte olduğu süre.
zihinden çarpma işlemi: En çok dört basamaklı doğal sayıları 10, 100 ve 1000 ile zihinden çarpma işlemi.
zihinden çıkarma işlemi: Dört basamaklı doğal sayılarla 10’un, 100’ün ve 1000’in en çok dokuz katı olan doğal sayıların çıkarma işlemi.
zihinden toplama işlemi: Dört basamaklı doğal sayılarla 10’un, 100’ün ve 1000’in en çok dokuz katı olan doğal sayıların toplama işlemi.